تئاتر دانشجویی از شکل استقلالی بیرون آمده است
تئاتر دانشجویی از شکل استقلالی بیرون آمده است
فتح اله نیازی با بیان اینکه جشنواره تئاتر دانشجویی نباید رقابتی باشد گفت: بهتر است برگزاری جشنواره تئاتر دانشجویی را به خود دانشجویان واگذار کنند
فتح اله نیازی دانشجوی فوق لیسانس مرمت آثار باستانی از سال‌های اول دانشجویی در مقطع کارشناسی به کارگردانی تئاتر رو آورد و تاکنون در بیشتر جشنواره‌های تئاتر دانشجویی شرکت کرده است. امسال در چهاردهمین جشنواره تئاتر دانشجویی نمایش او به نام " اثر پرتوهای گاما بر روی گل‌های همیشه بهار ساکنان کره ماه" نوشته پل زیندل برگزیده و منتخب جشنواره تئاتر دانشجویی شد. با او درباره مشکلات تئاتر دانشجویی گفتگوی کوتاهی داریم که در زیر می‌خوانید.
آقای نیازی شما برگزیده پانزدهمین جشنواره تئاتر دانشجویی بودید به نظر شما تئاتر دانشجویی چه نوع تئاتری است؟
اولین بحث تئاتر دانشجویی این است که بپرسیم رسالت آن چیست؟ اصلا تئاتر دانشجویی داریم یا خیر؟ چه وضعیتی دارد؟ و چرا هنوز آن را برگزار می‌کنیم؟ سال‌های گذشته جشنواره تئاتر دانشجویی برگزار شد و روند صعودی خوبی را هم طی کرد. منظورم من سال‌های دهه هفتاد است، زمانی که زیر نظر جهاد دانشگاهی بود. آن زمان بحث بر این بود که مجامع کانون دانشجویی شکل بگیرد و این فکر خوبی بود که باعث می‌شد تئاتر دانشجویی شکلی استقلالی پیدا کند.
استقلال را چطور معنی می‌کنید؟
منظور این است که استقلال این را داریم که خارج از حوزه تئاتر حرفه‌ای یا هر هنردیگری حرف خودمان را بزنیم. در واقع تئاتر دانشجویی یعنی تئاتر جسارت، خلاقیت و نوآوری و همین سه کلمه استقلال تئاتر دانشجویی را شکل می‌دهد. از اوائل سال هشتاد تاکنون مجامع کانون فرهنگی هنری دانشجویی شکل گرفت و تئاتر دانشجویی را به سمت استقلال پیش برد. به این معنی که توانست از دل خود دانشجوها دبیر و رئیس انتخاب کند، شکل محتوایی و اجرایی‌اش مستقل شد، از حاشیه کسی برایش تصمیم نمی‌گرفت.
بودجه تئاتر دانشجویی از کجا تامین می‌شد؟
کانون دانشجویی بودجه‌ای را برای جشنواره دانشجویی تعریف می‌کرد و وزارت علوم هم آن را با مشارکت دانشگاه تامین می‌کرد. خیلی از دانشگاه‌ها سالن تئاتر دارند، امکانات دارند و حتی آرشیو و این خیلی به استقلال تئاتر دانشجویی کمک می‌کرد. اما مجامع کانون دانشجویی تعطیل شد و شکل تئاتر دانشجویی از بین رفت.
از آن به بعد چطور اداره شد؟
از آن به بعد وزارت علوم تصمیم می‌گرفت چه باید کرد، دبیر چه کسی باشد و غیره و همین باعث شد آن خصلت تجربه گرایی تئاتر دانشجویی از بین برود. سلیقه‌های مختلف در کار آمد. نمونه آن تالار مولوی است که مدتی بسته شد. یک مدت اصلا دست دانشجوها نبود و کارهای حرفه‌ای در آن برگزار می‌شد. البته چند ماهی است دوباره شکل و شمایل قبلی خودش را به دست آورده است.
شما دو سال پیاپی برگزیده جشنواره دانشجویی شدید، الان وضعیت اجراهای شما به چه شکل است؟
من از سال هفتاد وهشت تاکنون در جشنواره دانشجویی شرکت می‌کنم. بازیگر من رتبه اول بازیگری را به دست آورد، خودم چند بار کاندید و برگزیده جشنواره شدم، یک سال دبیر اجرایی جشنواره بودم اما سال گذشته جوایز رتبه‌های دوم را اصلا ندادند. من سه جایزه دوم گرفتم که داده نشد. دانشجویی که با این همه مشکلات و بودجه‌ای که خودش خرج می‌کند وارد جشنواره می‌شود نباید با نامرادی رو به رو شود. امسال در جشنواره همه رتبه‌ها را گرفتم و نمایش برگزیده جشنواره شدم اما هنوزموفق به اجرای عموم آن نشده‌ام. چون خانه تئاتر دانشگاهی هیچ حمایتی نکرده است.
مگر دانشگاه‌ها سالن اجرا برای برگزیدگان تئاتر دانشجویی ندارد؟
دانشکده سینما تئاتر، دانشکده سوره و دانشکده هنرهای زیبا سالن دارند اما مختص جشنواره دانشجویی نیستند و آنقدر دانشجوی تئاتر دارند که تنها به کارهای کلاسی دانشجوهایشان می‌رسند.
دبیر خانه جشنواره تئاتر دانشجویی در طول سال هم برنامه‌ای برای دانشجوها دارد؟
قبلا مجامع کانون‌های فرهنگی هنری در طول سال اجرای خیابانی، ورک شاپ و سمینار برگزار می‌کرد اما در این سال‌های اخیر بین این جشنواره و جشنواره بعدی دبیرخانه فلج است. هر از چند گاهی برنامه ورک شاپی برگزار می‌کند. حتی دبیرخانه جای ثابت و دائم ندارد. به خصوص امسال که دبیر خیلی دیر انتخاب شد.
برگزیده‌های تئاتر دانشجویی در جشنواره فجر امسال اجرایی نخواهند داشت؟
در جشنواره فجر هر سال یک بخش بود به نام جشنواره جشنواره‌ها که از هر جشنواره یکی دو نمایش حضور داشت. امسال این بخش برداشته شده است و سر منتخب جشنواره دانشجویی امسال از این لحاظ هم کلاه رفته است. البته آقای رحمت امینی که خودشان دانشجو بوده‌اند و استاد دانشگاه، کمیته‌ای از دانشجوهای تئاتر تشکیل داده‌اند که بخش داوری تئاترها را بر عهده دارد. از این لحاظ دانشجوها را در جشنواره دخیل کرده‌اند و این یک حرکت مثبت است. به ما هم که برگزیده بوده‌ایم گفته‌اند در بخش نگاه ویژه شرکت کنیم. البته بازبینی نمی‌شویم و فقط فیلم کار دیده می‌شود.
چه نمایش‌هایی از شما برگزیده جشنواره تئاتر دانشجویی شد؟
سال گذشته نمایش "همیشه همه چیز یک جور نیست" به نویسندگی محسن عظیمی و کارگردانی و طراحی خودم و امسال هم نمایش "اثر پرتوهای گاما بر روی گل‌های همیشه بهار ساکنان کره ماه" اثر پل زیندل با ترجمه شهرام زرگر که این نمایش امسال برگزیده جشنواره شد.
فکر نمی‌کنید که خود دانشجوها باید برای رونق تئاتر دانشجویی فعالیت کنند واین فعالیت در حال حاضر خیلی کم رنگ شده است؟
نسل تغییر کرده است. الان جریان تئاتر دانشجویی در چرخه‌ای دایره‌ای وار می‌چرخد. اتفاق خیلی مهمی در تئاتر دانشجویی نمی‌افتد، دانشجوها وارد بازار کار حرفه‌ای نمی‌شوند، همه تمرکز روی سالن تئاتر شهر است، صدها دانشجوی تئاتر داریم و در حال حاضر بیش از سیصد عضو خانه تئاتر در لیست انتظار بازی هستند و بیکارند. سالن برای این تعداد فارغ التحصیل تئاتر وجود ندارد.
فکر می‌کنید تنها راه دوام و حضور تئاتر دانشجویی جشنواره تئاتر دانشجویی است؟
اگر تئاتر دانشجویی متوصل به جشنوراه شود به هیج کجا نمی‌رسد. ما اصلا مفهوم فسیوال را نمی‌دانیم. فستیوال رقابتی نیست، بلکه بهترین‌ها انتخاب می‌شوند و یک بار دیگر در کنار هم عرضه می‌شوند. اما جشنواره تئاتر دانشجویی حضور دانشجوها را رقابتی می‌کند و بعد هم از آنها حمایت نمی‌کند. اگر این طوری ادامه پیدا کند بهتر است جشنواره تئاتر دانشجویی تعطیل شود.
پیشنهاد شما برای بهتر شدن تئاتر دانشجویی چیست؟
به نظر من باید یک شیوه نامه‌ای نوشته و شواریی تشکیل شود متشکل از خود دانشجوها که بتوانند مستقل برای تئاتر دانشجویی تصمیم بگیرند. دولت و وزارت علوم و مخصوصا مرکز هنرهای نمایشی هم باید از تئاتر دانشجویی حمایت کنند. آن موقع می‌توانیم در طول سال هم برنامه بگذاریم تا تئاتر دانشجویی رونق بگیرد وگرنه جرقه‌ای بی دوام است.
اگر صحبت پایانی دارید بفرمایید.
اگرصحبت‌های من به گوش کسی برسد، ممکن است یک نهیبی بزند به دانشجوها که به خودشان بیایند.
